بخارا/ آزادیِ خواندن و رنجِ نوشتن

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- مجلۀ «بخارا» برای دوستداران فرهنگ ایران و زبان پارسی آشناتر از آن است که نیاز به معرفی داشته باشد.

مجلۀ فرهنگی و هنری که به سنت فصل‌نامه ها در قطع کتاب منتشر می شود و حتی اکنون که نه سه ماه یک بار که هر دو ماه انتشار می یابد و به «دوماهنامه» بدل شده قطع خود را حفظ کرده است.

بخارا اما بیش از آن که یادآور چهره های شاخص فرهنگ و ادبیات و تاریخ ایران باشد که در آن قلم می زنند یا پیشتر می نوشتند و چهره در نقاب کشیده اند و جملگی سرآمدان این عرصه هایند، حکایت پای مردی و همت مدیر و سردبیر آن «علی دهباشی» است که بارها درباره اش نوشته ام یک تنه یک بنیاد است و می ترسم او را با انواع دستگاه های بودجه خوار بی بازده مقایسه کنم تا مبادا حسادتی برانگیخته شود واز اندک امکان و کمکی که شاید گاهی متوجه آن می شود مضایقه کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بخارای 130 با عنوان ویژه نامه نوروزی منتشر نشده اما همین که تاریخ آن فروردین و اردیبهشت 1398 است به این معنی است که نوروزی است. دلیل محکم تراما سرودۀ دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی در برگردان دعای تحویل سال ( یا مقلب القلوب و الابصار) است؛ دعایی که هیچ کس نمی داند از کیست و برخی به ذوق سرشار ایرانی نسبت می دهند و کسانی که بیم ناک از میان رفتن عید ایرانی با ورود اسلام وبودند و به صرافت قرار دادن دعایی به زبان عربی افتادند تا با آن از حساسیت ها بکاهند.

به یاد سخن معلم دوران کودکی در دبستانی می افتم؛ مدرسه ای مذهبی و متفاوت با مدارس دوران رژیم گذشته که چندان با نوروز میانه شان نبودو عید ایرانی را در رقابت با اعیاد اسلامی (قربان و فطر) و هم اسلامی هم شیعی (غدیر) می دانستند و از چهارشنبه سوری و سیزده بدر آشکارا بد می گفتند. اولی را خرافی و برگرفته از آیین زرتشت می دانستند و به آتش پرستی نسبت می دادند. گرچه بعدها دانستم زرتشتیان، نور را گرامی می دارند. در روز، خورشید را می ستایند و در شب آتش برمی افروزند نه آن که بپرستند و نخبگان شان به آیه ای در قرآن کریم اشاره می کنند که «الله»، نور آسمان ها و زمین توصیف شده است.

سیزده بدر نیز از انگ خرافه دور نبود و نحس دانستن آن را به سُخره می گرفتند و بعدتر دانستم درسیزده به «در» ، این «در» می تواند به معنی «دشت» هم باشد. کما این که می گوییم «در و دشت».

باری، در نگاه معلم از نوروز تنها دو رکن مقبول بود: یکی دعای تحویل سال و دیگری «صلۀ رحم» و اصرار داشت نگوییم «دید و بازدید» و از همان تعبیر دینی «صلۀ رَحِم» یا «ارحام» استفاده کنیم و البته افسوس می خورد که معلوم نیست این دعا از کیست.

در برگردان دکتر شفیعی کدکنی نیز که خود پژوهنده ای سترگ است نشانی از نام سُراینده به زبان عربی نیست و خود دعای تحویل سال را ذیل عنوان «تحویل» چنین برگردانده است:

ای ز تو نورِ دل و دیدار ما
گردشِ اندیشۀ بیدارِ ما

ای ز تو رویان، زمستان و بهار
ای تو گردانندۀ لیل و نهار

ای ز تو تغییر حال و سال ها
حال ما را کُن تو خوش تر، حال ها

شروع «بخارا» بهانه ای برای اشاراتی شد که قصد داشتم در قالب گفتاری مستقل بیاورم.

یاد نوروز اما در «بخارا» محدود به همین فقره نیست. میلاد عظیمی نیز در بخش «آویزه ها» گفتار نخست را به نوروز اختصاص داده و نوشته است: « از بچگی برای آمدن نوروز، روز شماری می کردم. همۀ اسفند را به شوق عید و بهار خوش بودم. پیر شدم و هنوز این خیال کودکانه با من است. امروز با خیال نورزو از خواب پاشدم. الکی خوش بودم. ببین که روز خوش ما خیال پرورد است. کتاب " زبان، فرهنگ، اسطوره" را که مجموعه ای از مقالات خانم دکتر ژاله آموزگار است گشودم تا بریا چندمین بار مقالۀ نوروز را بخوانم.»

پیداست که بخارای 550 صفحه را در یک نوشتار نمی توان معرفی کرد.غرض شریک سازی در لذت خواندن است و سپاس از زحمات علی دهباشی و آنان که او را همراهی می کنند و چند یادآوری و نقل.

مثلا این که دکتر نصرالله پورجوادی هم دربارۀ نوروز نوشته با عنوان « عهد الَست در نوروز و مهرگان».

اما اگر این نوشته شما را به خرید بخارا و مطالعۀ نسخۀ کاغذی یا نسخۀ الکترونیک و ارزان تر در «فیبیدو» ترغیب نمی کند ( این دومی را در موبایل و لپ تاپ هم می توان همراه داشت و پس از دانلود نیاز به اینترنت ندارد)، دریغ است یکی از یادداشت های دکتر یزدان منصوریان در بخش یادداشت های یک کتابدار را نقل نکنم چون می تواند شما را در خواندن و نوشتن، به کار آید:

« در قلمرو مطالعه، آزادیِ خواندن، نخستین امتیازی است که همگان باید از آن برخوردار باشند... فراتر از آن می توان از آزادی در چگونگی خواندن نیز سخن گفت. به این معنی که خواننده نباید خود را موظف به تمام و کمال یک اثر بداند. چه بسا خواندن یک فصل یا حتی یک صفحه از یک کتاب در موقعیتی خاص برای ما کافی باشد. زیرا مطالعۀ یک کتاب، الزاماً به معنی خواندن تمام متن نیست. هر اثر همچون ظرف آبی است که هر کس به میزان تشنگی خود از آن می نوشد.»

یادداشت دیگر به «رنج نوشتن» پرداخته و یادآور شده کتاب های متعددی منتشر شده که دربارۀ روش هایی است که نویسندگان به کار می برند تا بر این رنج، چیره شوند. یکی از انها اثری خواندنی است با عنوان «عادت و آداب روزانۀ بزرگان» به قلم « میسن کری» که شامل « تجربۀ زیستۀ نویسندگان مشهور» است و «حسن کامشاد» به فارسی برگردانده و مثلا مارگارت مید نویسندۀ آمریکایی نوشته خود را مقید کرده 5 صبح از خواب برخیزد و تا هنگام صبحانه هزار کلمه بنویسد.

( این نویسنده قبل از خواندن بخارا و این مقاله خود را موظف کرد هر روز در 1000 تا 1500 کلمه یکی از ویژه نامه های نوروزی را معرفی کند و این نوشته اکنون دقیقا 1000 کلمه شد!)

در حال و هوای نوروز مقالۀ « پیشینۀ هفت سین در ایران» به قلم مجید دهقانی، هم قابل توجه است و مستنداتی که آورده و در پایان این نتیجه: « هیچ منبع تاریخی دربارۀ هفت شین نیافته و تا کشف آن، برای هفت شین اصالت قایل نیستم. در شیراز نیز سفره ای مشهور به هفت میم، در نوروز رایج بوده که آن هم پیشینۀ کهنی ندارد و بیشتر ساختۀ ذوق شیرازی های سدۀ اخیر است.»

بخارا در هر شماره از «سایه اقتصادی نیا» نیز مطالبی درج می کند. خانم اقتصادی نیا که خود بسیار جوان تر است از تصویری که پختگی قلم او ترسیم می کند، یک ویراستار بسیار حرفه ای است و نوشته های او برای آنان که به دنبال درست و پیراسته نوشتن اند می تواند الگو و معیار باشد.

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: بخارا علی دهباشی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۲۰۶۱۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

اعتراض به شهردار استانبول در مترو برای تروریستی خواندن حماس

شماری از فعالان مدنی و مردم ترکیه اعتراض خود به اظهارات شهردار استانبول علیه مقاومت حماس را در متروی این شهر با انتشار پوستر و پرچم به نمایش گذاشتند.

به گزارش مشرق، واکنش‌ها در ترکیه به اظهارات هفته پیش شهردار استانبول اکرم امام‌اوغلو علیه جنبش مقاومت حماس ادامه دارد.

در همین راستا، از دیروز شماری از مردم ترکیه و فعالان مدنی، با انتشار و نصب پوسترها و پرچم‌های ترکیه و فلسطین در متروی استانبول اعتراض خود به اظهارات شهردار را نشان دادند.

روی این پوسترها عباراتی در حمایت از مقاومت فلسطین و حماس و رد اظهارات شهردار استانبول درج شده است.

امام‌اوغلو وابسته به حزب اصلی اپوزیسیون جمهوری‌خواه خلق (CHP)، هفته پیش به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفته بود که «حماس حمله‌ای را در اسرائیل انجام داد که ما عمیقاً از آن متأسفیم. هر ساختار سازمان‌یافته‌ای که دست به اقدامات تروریستی بزند و مردم را به طور دسته‌جمعی بکشد، از نظر ما یک سازمان تروریستی محسوب می‌شود».

هرچند که هنوز رئیس‌جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان به این اظهارات شهردار استانبول واکنش نشان نداده، اما حزب حاکم ترکیه عدالت و توسعه و متحد ملی‌گرای آن به این اظهارات واکنش نشان دادند و آن را به شدت محکوم کردند.

منبع: فارس